Schooluitval in België is een toenemend probleem, vooral sinds de COVID-19-pandemie. Het aantal leerlingen dat voortijdig de school verlaat, is gestegen van 50.000 in 2020-2021 naar 93.000 in 2023-2024. Dit fenomeen wordt vaak gekoppeld aan psychologisch welzijn, familiale omstandigheden of sociale ongelijkheid. Vooral jongeren uit kwetsbare milieus lopen een hoger risico. De officiële cijfers geven aan dat het percentage vroegtijdige schoolverlaters 6,2% bedraagt, maar sommige studies suggereren dat dit cijfer mogelijk te laag is. In Franstalig België ligt dit cijfer zelfs rond de 10%, met sterke regionale verschillen: in Vlaanderen is het gemiddeld 7%, terwijl het in Wallonië 12,9% en in Brussel 14,4% bedraagt.
Oorzaken van schooluitval
1. Sociale en economische ongelijkheid – Kinderen uit kansarme gezinnen lopen een groter risico om de school vroegtijdig te verlaten. Financiële problemen maken het moeilijk om schoolkosten te betalen, waardoor ze vaak zonder het nodige materiaal of extra begeleiding zitten. In gezinnen waar ouders minder betrokken kunnen zijn bij het schooltraject, krijgen jongeren minder ondersteuning en motivatie om door te zetten. In sommige wijken met hoge werkloosheid is de toekomstperspectief somber, wat bijdraagt aan een gebrek aan motivatie om een diploma te behalen.
2. Psychologisch welzijn – Stress, depressie en een gebrek aan motivatie spelen een belangrijke rol in schooluitval. Jongeren ervaren vaak prestatiedruk en faalangst, wat hun zelfvertrouwen aantast. Pesten en sociale uitsluiting kunnen ervoor zorgen dat ze zich niet veilig voelen op school, wat de betrokkenheid bij hun opleiding vermindert. Daarnaast kunnen moeilijke thuissituaties, zoals conflicten of instabiele gezinssituaties, ervoor zorgen dat school niet langer een prioriteit is.
3. Onderwijsstructuur – Sommige jongeren voelen zich niet goed in het traditionele schoolsysteem, dat weinig flexibiliteit biedt. Het onderwijs is sterk theoretisch gericht, terwijl sommige leerlingen beter leren in een praktijkgerichte omgeving. Vroege studiekeuzes maken het moeilijk om te switchen naar een richting die beter bij hun talenten en interesses past, wat hun motivatie ondermijnt. Een gebrek aan alternatieve leertrajecten zorgt ervoor dat deze jongeren sneller afhaken, terwijl een meer gepersonaliseerde aanpak hen mogelijk beter zou ondersteunen.
Maatregelen en oplossingen
De overheid heeft maatregelen genomen, zoals een strenger toezicht op ongewettigde afwezigheden. Sommige critici vinden echter dat deze aanpak te repressief is en pleiten voor een meer menselijke aanpak, zoals psychologische begeleiding en betere ondersteuning van kwetsbare gezinnen.
Conclusie
Schooluitval blijft een grote uitdaging in België. Hoewel de cijfers de afgelopen jaren schommelden, is het duidelijk dat een diepgaandere aanpak nodig is. Investeren in onderwijs en sociale ondersteuning is essentieel om alle jongeren een eerlijke kans te geven op een succesvolle toekomst.